Spirituele Kunst deel III: Keltische Kunst

In het derde deel van deze blogreeks over Spirituele Kunst nemen we je mee in de Wondere Wereld van Keltische Kunst. Lees gauw verder en lees alles over het ontstaan en de kenmerken van deze kunstvorm.

Ontstaan Keltische Volk

De Kelten zijn een oud Indo-Europees volk, dat vroeger een omvangrijk gebied bewoonde, dat zich uitstrekte van de Britse eilanden tot aan Thracië (het zuiden van het huidige Bulgarije) en zelfs in Anatolië (Centraal-Turkije). Zo’n 3000 jaar voor het begin van onze jaartelling vestigden zij zich in Centraal-Europa, waarna zij zich rond 750 v.Chr. verder verspreidden richting het westen, totdat zij een groot deel van West-Europa bewoonden.

Het centrum van de Kelten was in Midden-Europa: rond Hallstatt in Oostenrijk en La Tène in Zwitserland. Vanuit daar verspreidden zij zich naar oost en west en hadden de grootste gebiedsuitbreiding in de 4de eeuw v. Chr., van Engeland tot Klein-Azië. Hun bijdrage aan de vorming van cultuur en beschaving in Europa blijkt meer en meer van grote betekenis.

De Kelten hebben tal van namen gehad, waaronder Kelten, Gallaten en Galliërs. Je vindt de naam Kelt nog terug in streeknamen zoals Gallië (Frankrijk), Galicië (zowel Spanje als Polen), Wales, Wallis (Zuid-Zwitserland) en Wallonië.

De Keltische volkeren bestonden uit verschillende stammen en hebben nooit een echte eenheid gevormd. Er was geen centrale staat, zoals bij de Romeinen en ze leefden niet in steden, maar op het platteland in dorpen. Ze hadden geen geschreven taal, zodat de cultuur en geschiedenis van dit volk mondeling werd doorgegeven.

Kelten in Nederland

Tot de moderne Kelten worden vaak Ieren, Welsh, Schotten en in mindere mate Cornish gerekend. Hoewel er volgens onderzoek weinig Kelten in Nederland waren, zijn er in oktober 2008 wel 109 Keltische munten gevonden in de Maastrichtse wijk Amby. De munten stammen uit 50-20 v.Chr.

Keltische Godsdienst

De Kelten hadden een natuurgodsdienst, waarbij de goden in dieren vereerd werden. Dieren komen daarom in de Keltische cultuur veelvuldig voor. De Kelten hadden geen tempels, maar bergen, bomen en bossen werden als heiligdom beschouwd. De Kelten geloofden in wedergeboorte, ongeacht of men slecht of goed had geleefd. Hun religieuze leiders waren de druïden, een woord dat afstamt van het Keltische woord voor eik.

Keltische Kunst Kenmerken

Zoals gezegd had de natuur een grote invloed op de Keltische cultuur. Dit uitte zich in Keltische ornamentiek, waarbij vormen die we tegenwoordig gewoon ‘mooi’ vinden een diepere betekenis hebben. De oudste voorbeelden van Keltische kunst vinden we in de vorm van ijzersmeedwerk, houtsnijwerk, beeldhouwwerk en vroeg-christelijke manuscripten. Ornamentiek was belangrijk in de Keltische kunst, omdat de traditie de afbeelding van de menselijke vorm verbood. Hieronder bespreken we een aantal vormen van Keltische ornamentiek en hun betekenis.

Water

Voor de Kelten had water een belangrijke invloed. Stromend water was namelijk een helend en reinigend element. De onderwereld bevond zich onderin de meren en de zee en werd door slangen bewaakt. Het water werd beschouwd als een verbinding tussen het huidige en het volgende leven. De zalm was het symbool voor wijsheid. Daarom kom je in de Keltische kunst vaak banden tegen met een golvend patroon (water) en dieren zoals vissen (waaronder de zalm) en slangen (gesymboliseerd als S-vorm).

Vuur

Vuur symboliseert de leven-brengende warmte van de zon, die ervoor zorgt zorgde ervoor dat het gewas groeide en dat er geoogst kon worden. Het vuur hield de mens bovendien warm gedurende de koude winter. Daarnaast was vuur het symbool voor leven en dood, dat door het geloof in de wedergeboorte verbeeld werd door een continue doorlopende lijn. Dit werd vaak verbeeld in de vorm van kunstige knopen. Waar het eind is, is ook een begin.

Lucht

De lucht was voor de Kelten een goddelijk element, omdat vogels en engelen er vlogen en de zon, maan en sterren zich in de hemel bevonden. Zoals de wolken van vorm veranderden, zo konden geesten veranderen van mens in vogel en vice versa. Vooral de adelaar vind je veel terug in Keltische ornamentiek, als symbool van de god van de hemel. Een ander Keltisch lucht-symbool is de drievoudige spiraal, vaak aan de uiteinden voorzien van een vogelkop.

Aarde

De aarde was de leven-gevende grond waarin het gewas groeide dat zowel mens al dier voedde. Rotsen waren onderdeel van de aarde en werden gehouwen in de vorm van steles, versierd met doorlopende spiralen en knopen als uiting van het eeuwig doorgaande leven. Ook planten die groeiden in de aarde werden als ornament weergeven. De wijnrank duidt op de invloed uit Mediterrane gebieden en werd in zijn oudste vorm gevonden op opgegraven wijnbekers.

Typische ‘celtic art’

Keltische kunstvormen worden vooral gekenmerkt door de vele geometrische figuren en de grote symbolische waarde ervan. De in elkaar gevlochten knoopwerkpatronen met hun ononderbroken lijnen symboliseren het proces van de eeuwige spirituele groei van de mens en zijn typische patronen die Kelten gebruikten in hun kunst. Een spiraal laat groei zien; het symbool van eeuwig leven. In het centrum ligt het punt waar hemel en aarde zijn verbonden.

Keltisch Kruis

Het Keltisch Kruis is een Latijns kruis met een cirkel rondom het snijvlak van de kruispaal en kruisbalk. Het is het karakteriserende symbool voor het Keltisch Christendom en is een samenvoeging van het christelijke kruis met een heidens zonnewiel. De Keltisch Kruis betekenis komt voort uit de kerstening van Ierland en Groot-Brittannië tijdens de 5e en 6e eeuw na Christus. Deze periode kenmerkte zich door grootschalige bekeringen van de Kelten door de komst van vele Christelijke missionarissen, zoals Sint-Patrick, Sint-Declan en Sint-Columbia. Deze missionarissen namen vele gebruiken en tekens uit het heidense geloof over, waaronder dus het Keltische Kruis. Volgens de Ierse legende, zou Sint-Columba zelfs het Keltisch Kruis hebben geïntroduceerd! In onze blog over Christelijke Kunst kun je meer over deze bijzondere kunstvorm lezen.

Keltisch Pentagram

Een Pentagram is een symbool wat eruit ziet als een ster met onderbroken lijnen. De vijf (penta) punten van de ster staan voor de vijf elementen water, vuur, aarde, lucht en ether (geest). Het Pentagram wordt meestal met de punt omhoog gedragen, maar soms ook met de punt naar beneden.

Een Pentagram is één van de oudste symbolen die we kennen. Ruim 4000 jaar voor Christus werd deze al gebruikt! Het woord stamt af van het Griekse πεντάγραμμον (pentagrammon), wat ‘vijf lijnen’ betekent. Ook de Kelten maakten gebruik van het Pentagram. Zo werd de appelboom door de Kelten gezien als magisch symbool, vanwege het Pentagram dat te zien is als een vrucht van de boom horizontaal wordt doorgesneden.

Deze patronen gebruikten ze niet enkel bij het vervaardigen van sieraden, maar ook bij het maken van metalen en keramieken vaatwerk en textiel. Men maakte hierbij gebruik van klei en brons, maar ook van glas. Wist je bijvoorbeeld dat Ketten reeds potten bakten met een pottenbakkerswiel, al lang voordat wij dat deden?

Keltische Kunst in de 21e Eeuw

In de moderne tijd zijn er vele muzikale en artistieke ‘Celtic’ stijlen geïdentificeerd. De muzikanten putten inspiratie uit volkstradities uit de Keltische landen samen met folk-stijlen. De kunstenaars en artistiekelingen verwerken Keltische knopen en Keltische ornamenten in hun kunst. Ze zouden dan voornamelijk inspiratie halen uit de Keltische Kunst zoals die vroeger werd gemaakt.

Celtic Art bij Spiru

Ben jij net als ik geïnspireerd geraakt door deze bijzondere kunstvorm en wil je er meer kennis over vergaren? Met de Orgone Piramide van Zwarte Toermalijn zal deze zoektocht naar Goddelijke Kennis vertegenwoordigt worden. En met de Viking Haarpin Keltisch bijvoorbeeld, tover je jouw coupe om tot een mooi kunstwerk. Daarnaast tover je met deze ring met Keltische Knoop in een handomdraai een stoere look tevoorschijn!

Meer lezen over Spirituele Kunst

Krijg je geen genoeg van de vele verschillende kunstvormen? In deze bloggenreeks heb ik ook een blog geschreven over Boeddhistische Kunst & Tibetaanse Kunst én neem ik je mee in de wereld van Christelijke Kunst. Veel leesplezier!

Alle kunstblogs lezen