Boeddhistische Kunst en Tibetaanse Kunst: Een kijkje in deze Spirituele Kunstvormen

In het eerste deel van deze blogreeks over Spirituele Kunst neem ik je mee in de Wondere Wereld van Boeddhistische Kunst en Tibetaanse Kunst. Lees gauw verder en lees alles over het ontstaan en de kenmerken van deze kunstvormen!

Boeddhistische kunst wordt, zoals de naam al zegt, beïnvloed door het boeddhisme. Deze kunst bevat verbeeldingen van boeddha’s, bodhisattva’s, mandala’s, vajra’s, klokken en stoepa’s. De Boeddhistische Kunst is rond de 5e/6e eeuw voor Christus ontstaan op het Indiase subcontinent na het historische leven van Siddhartha Gautama. Dit heeft zich erna ontwikkeld door het contact met andere culturen en heeft zich gauw verspreid in Azië en vervolgens door heel de wereld!

Ontstaan Tibetaans Boeddhistische Kunst

Via India bereikten Griekse beeldhouwkunsten Tibet. De Griekse technieken van beeldhouwkunst hadden grote invloed op het toenmalige boeddhisme en leidden tot een nieuwe Grieks-boeddhistische artistieke samensmelting. Vanaf eind achtste eeuw tot in de twintigste eeuw was Tibetaanse Kunst vrijwel geheel religieus van aard. Van Tibetaanse kunst werd verwacht dat het een hulpmiddel zou zijn op de weg naar De Verlichting. Tibetaanse Kunst laat zich om die reden indelen naar de invloeden van verschillende religies.

Invloeden van verschillende Religies

Mahayana-boeddhisme

Vanaf de 4e eeuw v.Chr. kozen de heersers van het toenmalige Tibetaanse rijk voor het boeddhisme gebaseerd op de Indiase Madhyamaka traditie als leidende en intellectuele beweging van het land. De kunst in Tibet legde de nadruk op de rol van de bodhisattva’s. De bodhisattva die in de Tibetaanse kunst in het algemeen werd afgebeeld is de geluksgod Avalokitesvara, vaak geportretteerd als heilige met duizend armen en één oog in het midden van elke hand.

Tantrische invloed

Het merendeel van de Tibetaanse boeddhistische kunst wordt gezien als onderdeel van tantra. Een opmerkelijk aspect van het tantrisch boeddhisme zijn verbeeldingen van goden geschilderd met boze gezichten als gelaat van de dood. Deze afbeeldingen vertegenwoordigen ‘de beschermers’ en hun angstaanjagende uiterlijk verhult hun compassie en mededogen.

Bön-invloed

De inheemse sjamanistische religie van de Himalaya is bön. In Tibetaanse tempels komen beelden van Boeddha of Padmasambhava vaak voor samen met ‘de beschermers’ en hun angstaanjagende uiterlijk. In kwade tijden zouden zij kwaad en ziekte toebrengen aan lokale bewoners. Die negatieve krachten ging Padmasambhava tegen.

Tibetaans boeddhistische Kunstwerken

Het grootste deel van de Tibetaanse boeddhistische schilders waren ambachtelijke schilders die ook een opleiding daartoe hadden gevolgd. Zij werkten meestal in opdracht, maar vrijwel altijd anoniem. Het grootste deel van alle in Tibet geproduceerde werken konden dan ook niet verbonden worden aan de naam van een schilder.

De oudste boeddhistische kunstwerken waren beelden en rotstekeningen over het leven van Boeddha. Hoe Boeddha er zelf uitzag, is nooit getoond. In plaats daarvan werden symbolen gebruikt. Toen het boeddhisme zich buiten India ging verspreiden, raakte de kunst beïnvloed door andere vormen van boeddhisme. Er werden toen ook schilderijen van Boeddha gemaakt voor tempels en kloosters.

Zand mandala’s

Tibetaanse monniken maken mandala’s voor feesten en ceremonies. Om zo’n mandala te maken heb je vakkundigheid nodig, goede ogen en een vaste hand. Monniken dragen tijdens het maken van de mandala een mondkapje zodat ze het zand niet wegblazen. Jonge monniken besteden uren aan het leren van simpele patronen. Na het feest wordt de mandala weggeveegd. Wil jij ook leren hoe je een mandala maakt? Lees dan onze blog over Mandala’s Maken. 

Thangka’s

Een thangka is een heilige boeddhistische schildering gemaakt van zijde of katoen. Eeuwenoude regels bepalen welke vormen, kleuren en patronen de kunstenaars mogen gebruiken. Tibetaanse boeddhisten gebruiken thangka’s bij het mediteren.

Tsakli

Een andere schildering die een rituele betekenis heeft is de tsakli. Tsakli’s zijn kleine relikwieën en dienen als bescherming. Bijvoorbeeld voordat er wordt begonnen aan de bouw van een tempel, als bescherming tijdens de reis of ter genezing van een ziek persoon.

Ghau

Een ghau is een houder voor relikwieën of amuletten voor aan een ketting of voor in het haar. Een ghau kan bestaan uit een klein beeldje van een Tibetaanse goedheid of een Boeddha.

Hedendaagse Tibetaans boeddhistische Kunst

De hedendaagse Tibetaanse Kunst is voornamelijk voortgebracht door Tibetanen in Tibet en in ballingschap. Tot in de jaren ‘50 was vrijwel alle Tibetan Art sterk beïnvloed door het Tibetaans boeddhisme. Het hedendaagse kent weliswaar nog steeds veel kunstenaars die zich bezighouden met de traditionele kunst, maar daarnaast is er ook een stroming ontstaan waarbij de religieuze invloed minder sterk zijn of geheel zijn verdwenen en invloeden van andere kunststijlen goed waarneembaar zijn. Een bekende kunstenaar uit het begin van de 20e eeuw is Gendün Chöpel, die vooral tot bloei kwam tijdens zijn verblijf in India.

In Emmen (provincie Drenthe) bevindt zich sinds juni 2017 het Museum of Contemporary Tibetan Art. Het idee voor het museum komt voort uit de wens van de Tibetaanse kunstenaar Tashi Norbu. Hij wilde een brug slaan tussen het Oosten en het Westen.

Boeddha Verbeeldingen Kopen

Een zittende boeddha is een verbeelding van de stichter van het boeddhisme, Gautama Boeddha, die mediterend onder een Bodhi boom spirituele ontwaking zou hebben bereikt. Het woord ‘boeddha’ betekent namelijk ‘verlichte’. Voor veel mensen heeft de zittende boeddha betekenis als teken van innerlijke wijsheid en de concentratie die nodig is om deze te ontwikkeling.

Boeddha’s drukken hun boodschap meestal uit met handgebaren, ook wel mudra’s genoemd. Zo maakt een zittende versie meestal de bhumisparsha mudra, waarbij hij naar de aarde wijst. Met dit teken liet de historische boeddha zien dat de grond onder hem getuige was van zijn verlichting. De Namaskare mudra boeddha wordt ook wel het gebaar van groet, gebed en verering genoemd.

De Happy Boeddha (dikke boeddha) staat voor geluk, blijheid, succes, welvaart en voorspoed. Door deze symboliek is deze Boeddha een geliefd cadeau. Ook draagt deze Boeddha vaak nog attributen met zich mee met ieder een eigen symbolische betekenis, deze maken het een cadeau met een bijzondere betekenis.

Meer Lezen over Spirituele Kunst?

Krijg je geen genoeg van de vele verschillende kunstvormen? Uiteraard hoeft het niet alleen bij lezen te blijven, want je kunt kunst ook bij je dragen in de vorm van Spirituele Sieraden of symbolisch in huis ophangen, zoals met onze Tibetaanse gebedsvlaggetjes.

In deze bloggenreeks heb ik ook een blog geschreven over Christelijke Kunst. In een volgende blog neem ik jullie mee in de Keltische Kunst.

Alle kunstblogs lezen